Mijnheer de Voorzitter van de Europese Raad,

Mijnheer de Voorzitter van de Senaat,

Madame la Ministre de l’Intérieur,

Dames en Heren in uw hoedanigheden en verantwoordelijkheden,

Mesdames, Messieurs  en vos qualités et responsabilités,

Nuit de Cristal, quelle parure sémantique de l’horreur… quel oxymore macabre qui dit, plus encore que les faits, la duplicité du régime nazi. Rappelons à cet effet ce que déclara la chancelière allemande Angela Merkel en 2008 : « Nous savons que l’indicible a commencé ce jour-là et a débouché sur la Shoa ».

Vandaar onze toekomstgerichte plicht en behoefte om de afgrijnzenwekkende gebeurtenissen van toen te memoreren tijdens een herdenkingsmoment, dat zonder nutteloos wapperend moraalridderschap, wil oproepen tot efficiënte vastberadenheid tegenover de weigering van te velen om de Levinassiaanse Andere te zien als Naaste. Concrete daadwerkelijkheid is hierbij het motto, want mag in deze context herinnerd worden aan de conferentie van Evian, die plaatsvond in juli 1938, luttele maanden voor de Kristallen gruwel. De V.S.-president, F.D. Roosevelt, ongerust over het aantal joden dat Duitsland ontvluchtte, zocht naar oplossingen. Drieëndertig landen werden uitgenodigd. Men bazelde, kletste, palaverde, er hoogdravend, hol en steriel op los, met als resultaat Niets ! Zodat de Kristalnacht en later de uniek-ultieme moorddadigheid van de Sjoa niets in de weg werd gelegd en de humanistische droom wreed de bodem werd ingeslagen. Wellicht klopt het dat men nimmer haatcampagnes zal kunnen vermijden, doch modieuze zwartgalligheid, een verhaal vol sombertinten, onbehagen en rafelige onrustbeelden kan, in deze, nooit een optie zijn.

Maar de Kristallnacht herdenken heeft bijgevolg echt geen zin als we ogen en mond sluiten voor gelijkenissen tussen bepaalde onheilspellende structuren van toen en nu, als we nalaten met onze huidige nakennis de hedendaagse zwarte tendensen te analyseren.

Het klopt dat de onverschilligheid van de dertiger jaren niet meer kan worden teruggedraaid, dat men toendertijd heeft gezwegen, met als excuus dat het kwaad al snel té krachtig en té groot was geworden. Vandaar dat, wetende wat we weten, de Europese samenleving door permanente wettelijke, ethische waakzaamheid moet worden gevrijwaard tegen een traumatische recidive, want het antijudaïsme en xenofobieën allerhande blijven verder woekeren. Tegen beter weten in, is de enige rechtzinnige opdracht dus een permanente poging te ondernemen om aan de opkomende generaties een betere wereld te kunnen achterlaten dan zij tot nu toe is.

Le souvenir de la Nuit de Cristal et toute l’injustice qui se reflète en elle, placent chacun d’entre nous, chaque homme, chaque femme, chaque citoyen juste et probe devant un choix : céder au mouvement de repli, de silence et de tristesse mentale ou bien dépasser ce retrait, tendre la main, faire avancer l’Histoire. Se souvenir, commémorer sont aussi des promesses, sont des exigences de justice qui nous donnent comme un devoir supplémentaire, une leçon de l’Histoire qui ne saurait être que celle-ci : il ne faut rien concéder à l’intolérance et à l’exclusion. Tout est grave, tout est important. Le moindre écart, la moindre dérive langagière ou comportementale portent en germe la catastrophe. C’est aujourd’hui qu’il nous faut combattre les thuriféraires de la haine. Demain, il sera peut-être trop tard.

Mesdames, Messieurs,

Que cette commémoration nous soit donc le rappel d’un commandement de la Torah qu’on lit dans Deuteronome 25 : 17 « Souviens-toi de ce que t’a fait Amalek lorsque tu étais en chemin dans le désert », c.à.d. restez, sans discontinuité, lucides et vigilants, dans l’espoir du bien, car le ventre de la bête immonde ne reste que trop fécond.

Dames en Heren,

“Gedenk wat Amalek u heeft gedaan, toen je op weg was in de woestijn, vergeet het niet”, zegt de Tora in Devariem 25.17. Wees dus actief-welbedacht, blijf mentaal - ethisch hoopvol, want, zeggen onze Wijzen, “het einde van de hoop is het begin van het einde”.